Aile Sosyolojisi ders kitabının 15. sayfasında “AİLE VE EVLİLİK ÜZERİNE SOSYOLOJİK PERSPEKTİFLER” başlığı altında Sembolik Etkileşimci Yaklaşım aşağıdaki bilgilerle sunuluyor. Önce iki paragraftan oluşan bu alıntıyı olduğu gibi alıntılayıp sonra bu bilgiler içinden alınmış bir cümle ile ilgili sorunun nasıl yanlış anlamalara yol açabileceğini göstermek istiyorum.
Soru sormak için kullanılan tespit şu: “aile davranışları toplumsal normlar tarafından oluşur ve aile, içinde bulunan faktörler tarafından etkilenir.” Bu cümleyi veriyorlar ve bu tespit hangi yaklaşıma uygundur diyorlar. Aksi gibi iki sene üst üste bu soruyu soruyorlar.
"Aile konusunda kullanılan kavramsal çerçevelerden biri etkileşimci çerçevedir. Sembolik etkileşimciler, bireylerin başkalarıyla kurdukları iletişim üzerinde yoğunlaşırlar. Sembolik etkileşimcilik; Georg Simmel, William James, Charles Horton Cooley, George Herbert Mead gibi sosyolog ve düşünürlerden etkilenmiştir. Sembolik etkileşimciliğe göre, insan davranışı insana özgü güdülerle yönetilmektedir. Yaratıcı düşünme ve semboller kullanma kapasitesine sahip olan insan çevresindeki fenomenlere anlam vererek bu anlamları başkalarıyla paylaşabilmektedir. Etkileşim yoluyla öğrenilen bu anlamlar aile birimi için oldukça önemlidir. Bu yaklaşımda, aile davranışını anlamak için aile üyeleri arasındaki etkileşimin anlaşılması gerekir. Bu yaklaşıma göre bir çocuğun zihni boş bir levhadır ve sosyal etkileşim ile birlikte sosyal bir varlık olur. Bu sosyalleşmenin temel kaynağı ise değer, norm, anlam ve sembollerin öğrenildiği kurum olan ailedir. Sembolik etkileşimde insanlar, davranışları ona verdikleri anlam temelinde yorumlayarak değerlendirirler. Sembolik etkileşim, kişilerin davranış veya sözlerinin anlamının yorumlanmasını gerektirir.
Sembolik etkileşimciliğe göre, aile davranışları toplumsal normlar tarafından oluşur ve aile, içinde bulunan faktörler tarafından etkilenir. Sembolik etkileşimciler, az sayıda aileyle geniş kapsamlı çalışmalar yaparlar. Ailelerde gözlem yaparak aile üyeleriyle görüşme gerçekleştirirler. Bu görüşmeler aracılığıyla aileyi niteleyen etkileşim kalıplarının anlaşılmasını sağlarlar (Kasapoğlu, 2018: 4)"
Bu alıntıda "aile davranışları toplumsal normlar tarafından oluşur ve aile, içinde bulunan faktörler tarafından etkilenir." diyor. Bu cümle tek başına sembolik etkileşimciliğe gönderme yapar mı? Bu cümleyi okuyan kişi bu cümlenin sembolik etkileşimcilikle ilgili olduğunu düşünür yada başka bir yaklaşımla ilgili olduğunu mu?
Tespit iki basamaktan oluşuyor. İlk basamakta aile davranışları toplumsal normlar tarafından oluşur diyor ve burada herhangi bir yaklaşıma gidebilecek bir bilgi yok. Tek başına bu tespit her hangi bir özel anlam ifade etmiyor. Sosyoloji açısından fizikte elmanın yere düşmesi kadar genel geçer bir bilgi. Tespitin ikinci kısmı mı bu ifadenin sembolik etkileşimci olmasını sağlıyor ona bakalım.
“Aile, içinde bulunan faktörler tarafından etkilenir” cümlenin ikinci kısmından mı çıkaracağız bu ifadenin “Sembolik Etkileşimci Yaklaşıma” gönderme yaptığını. Bu tespiti İşlevselci yaklaşıma sahip bir kişi söyleyemez mi, yada çatışmacı yada postmodern? Bu ifade mi bizim için sembolik etkileşimciliğe gönderme yapacak?
İlk cümleyi sosyolojinin kurucu kuramları olan işlevselci, yapısalcı, çatışmacı tüm yaklaşımlar itiraz etmeden kullanıyorlar değil mi? O zaman madem bu kısımdan çekemiyorum yaklaşımın ne olduğunu ikinci kısıma bakıyorum. Ama orada da içinde bulunan faktörlerden etkilenen bir aile bilgisi var. Yani en az ilk kısım kadar genel geçer bir cümle. Bu durumda bu konulara kafa yoran bir kişi ilk olarak neye dikkat eder? Zihnindeki bilgileri hangi süzgeçten geçirerek cevabı bulmaya çalışır? “Toplumsal normlar tarafından oluşan davranışlar” tespitini ilk okuyunca insanın aklına sosyolojiyi kuran yaklaşımlar mı gelir (bu bilginin çok temel bir bilgi olduğunu göz önünde tutarak) yoksa sosyolojinin gelişiminde çok daha ilerleyen zamanlarda ortaya çıkan bir yaklaşım mı?
Bu iki paragraflık alıntıda da söylendiği gibi sembolik etkileşimin alameti farikası toplumsal normlar yada içinde bulunulan faktörler değildir. Sembolik etkileşim deyince insanın aklına normlar, faktörler gelmez. Semboller, yorumlamalar, nitel gözlemler, anlamlar, anlamlandırmalar vs. gelir. Yani aile ile ilgili bir yaklaşım sorulacaksa böyle her yaklaşımın itiraz etmeyeceği bir cümleyi soru formatına getirmek kesinlikle yanlıştır.
